धूर्तलक्षणे

ॐ नमोजी पंतप्रधाना
कृपा करावी भक्तजना
जो आशावंत आशाळभूत, सदैव।

श्रोते म्हणती कवण ग्रंथ
काय बोलिले आहे येथ
केलियाने श्रवण प्राप्त
काय होतसे ।

वंदून चरण स्वामींचे
करून पुण्य संघस्मरण
हा उत्कटपुच्छ स्वामीश्वान
धूर्तलक्षणे बोलिजेल ।

जन्मला जया पक्षी
करी कुरघोडी त्यावरी ।
राबवि क्रूरकठोरदृष्टी
ना मानी कुणाच्या बापासी ।
दर्शने निमित्तमात्रे
विरोधक मूर्च्छित ।
ऐकी जनाचे करी मनाचे
तो येक धूर्त ।

जन्मला थोर कुळी
सांगे पूर्वजांची कीर्ती
गोलगोमटी मूर्ती
शुभ्र वस्त्रांकित ।
विचारता प्रश्न
चर्या करे गहनचिंतित
आ वासे सदा सर्वदा
मुखी फुटतसे न शब्द
तो न धूर्त परंतु मूर्ख ।

कीर्ती जयाची अपार
सत्ता ग्रहण वारंवार ।
जेथ दिसे भूमी गोमटी
ठोकी आपुली राहुटी ।
सांगे स्वयं कृषीआधार
करी कन्या बंधुपुत्र उद्धार
खरा जाणता राजा ।
तो येक अतिधूर्त।

म्हणीतसे आपण सामान्य
करी जगा सर्वथा अमान्य ।
मीच म्हणे स्वच्छतेचा महामेरू
इतरजन पंककीटक मोरू ।
करी कंठशोष आमजनउद्धार
प्रत्यक्ष कृतीशून्य नटेश्वर।
स्वयं करी आरोप वृथा
आपुले स्वैर आचार सर्वथा ।
करी न सहन विरोधी टीका
वेठीस धरी तिहीं लोकां
झणी पावून कोप अंगावर
शिष्यगण सोडीतसे ।
तो येक धूर्त।

लक्षणे असती अपार
भारतवर्षी धूर्तच फार।
पुढील समास मूर्खलक्षण
खचित त्यात कपिल अन दिग्गीजन
श्रोतेहो हे वचन ।
तूर्त  येथ लेखनसीमा
क्षमा केली पाहिजे ।

इति द्विछदामदासबोधे गुरुशिष्य संवादे
धूर्तलक्षणनाम समास पहिला ।।