असाही एक गांधी

"अओ, आॅंआऊमुए ॲंअ ओओ आआ आई उआआ आंहीं" असे गेंगाण्या आवाजातील शब्द माझ्या कानी पडले आणि मी दचकून वर पाहिले. कधी नव्हे गाडीत डोक्यावर पंखा आला होता आणि तो साधारण दहा आरपीएमच्या कमाल क्षमतेने गरगरत होता. त्यातून वारानिर्मिती जरी होत नसली तरी ती होत आहे अशी कल्पना करून घेतल्यामुळे उगाच डुलकी लागली होती. डब्यात नेहमीचंच पब्लिक असल्यामुळे डुलकी जरा गाढ लागली होती. आम्हाला रूळांचा खडखडाट ऐकू आला आणि माहीमच्या खाडीचा तो मंदमधुर वास आला की आपोआप जाग येते. मग इंच इंच सरकत दाराच्या साधारण दिशेने हालचाल सुरू केली की पाच मिनिटांत टॉयलेट फ्लश झालेल्या पाण्यासारख्या त्या माणसांच्या लोंढ्यातून धडपडत दादरच्या फलाटावरती उतरायचं हे समीकरण ठरलेलं असतं. पण आज आधीच जाग आली. हे असलं व्यंजनमुक्त बोलणारं म्हणजे एखादं नवजात अर्भक असेल असं म्हणावं तर आवाज तर छान माजावर आलेल्या म्हशीप्रमाणे आला होता. त्यामुळे हे कोण बोलले बुवा असा विचार करत असतानाच मागून परत तोच आवाज आला,"आॅंआऊ इ आअइ अअ आए". आता कुतूहल अनावर झाले. मागे वळून पाहणे अगदी गरजेचेच होते. एक गृहस्थ तोंडाचा चंबू करून बोलत असताना दिसले. त्यांच्या डाव्या उजव्या कुशीत नाईलाजाने शिरून उभे राहिलेले त्यांच्या तोंडाच्या विरुद्ध बाजूला तोंड करून केविलवाणे भाव घेऊन उभे होते. रोज ऑफिसला जाताना कुणाला कुणाच्या मिठीत किंवा कुशीत शिरावे लागेल याचा काही नेम नाही. ती लॉटरी रोज प.रे. आणि म.रे. च्या सौजन्याने फुटते. मग लडिवाळपणे आपल्याला लगटलेल्या त्या इसमांचे "अप-क्लोज-पर्सनल" असे निरीक्षण इच्छा नसतानाही उगाचच घडते. निढळाच्या घामाचा पैसा आहे असं फक्त मुंबईकरच म्हणू शकतात. राष्ट्रीय एकात्मता होवो वा न होवो मुंबईच्या लोकल गाड्या ते काम गेली कित्येक वर्षं करताहेत. असा विचार करत असतानाच एकाने अत्यंत वैतागलेल्या स्वरात "अबे साले! मुंह बंद रख!" असा त्या व्यंजनविरहित इसमाला परस्पर दिलेला दम ऐकू आला. म्हटलं आता काही तरी राडा होणार. "च्यायला तंबाखूची गुळणी धरून बसलाय लेकाचा. धरण फुटायला आलंय पार. बोलताना फुटलं  तर सगळा मुखरस आमच्या अंगावर येणार!" हे ऐकल्यावर मग खुलासा झाला. सदरहू इसमाने एक अलिखित नियम मोडला होता. एक तर हे असं गाडीत एकमेकाच्या पटात शिरून उभे राहायचे असल्यावर तंबाखूची गोळी लावायला नको होती. बरं लावलीच तर निदान माहीमची खाडी येईतोवर तोंड बंद ठेवायला हवे होते. खाडीवरून जाताना मनसोक्त पिचकारी मारून तोंड मोकळे करता आले असते. इथे "आॅंआऊमुए ॲंअ ओओ आआ आई उआआ आंहीं" याचे व्यंजनात रूपांतर झाल्यावर काय होते ते ऐकायला मन आसुसले होते. पण हा महानालायक इसम, पिंक टाकायला तयार नव्हता. शेवटी खाडी आली. याने दाराच्या आत तीन फूट उभे राहून नेम धरून पिचकारी ठोकली. पहिली स्लिप आणि विकेटकीपरच्या मधून ती पल्ल्याला लागली. मग समाधानाने आमच्या या महाना(ला)यकाने विजयी मुद्रेने सर्वत्र पाहिले. किमामचा सुगंध दरवळला. "अहो, मी म्हणत होतो, तंबाखूमुळे क्यान्सर होतो याला काही पुरावा नाही!